اثر روش‌های کاربرد باکتری‌های افزاینده رشد گیاه بر تولید گندم در شرایط شوری خاک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجانشرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

2 دانشیار مؤسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

3 کارشناس ارشد بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

چکیده

در این تحقیق روش­های کاربرد باکتری­های ریزوسفری مفید برای تولید گندم در یک خاک شور با EC پنج دسی­زیمنس بر متر و در شرایط مزرعه مورد بررسی قرار گرفتند. سه سویه از باکتری­های ازتوباکتر، آزوسپریلیوم و سودوموناس به صورت مخلوط فرموله و به عنوان تیمار باکتری­های افزاینده رشد انتخاب گردید. آزمایش بصورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی و طی دو سال زراعی90-1389 و 91-1390 در مرکز تحقیقات آذربایجان­شرقی اجرا شد. فاکتور اول کاربرد باکتری­های افزاینده رشد در پنج سطح (چهار روش استفاده و یک روش بدون مصرف باکتری) و فاکتور دوم استفاده از کود نیتروژنه در سه سطح (100 و 70 درصد توصیه کودی و بدون مصرف نیتروژن) بود. روش­های کاربرد باکتری­های افزاینده رشد به ­صورت­های آغشته نمودن بذر گندم با باکتری در فصل پاییز هنگام کاشت (بذرمال)، کاربرد با آب آبیاری در فصل بهار (کود آبیاری)، اسپری بر سطح برگ و اندام هوایی گیاه در فصل بهار (اسپری برگی) و تلفیق هر سه روش فوق بود. نتایج تجزیه مرکب مجموع دو سال نشان داد فاکتور روش کاربرد باکتری­های افزاینده رشد و تیمار کود نیتروژنه تاثیر معنی­داری بر افزایش عملکرد دانه و کاه تولیدی داشتند. استفاده از باکتری­های افزاینده رشد به روش بذرمال، کود آبیاری و اسپری برگی عملکرد دانه را نسبت به شاهد (بدون استفاده از باکتری) به ترتیب 5/46، 3/37 و 9/24 درصد افزایش داد. در تیمار کود نیتروژنه سطوح 100 و 70 درصد توصیه کودی عملکرد دانه را نسبت به تیمار شاهد (بدون مصرف کود نیتروژنه)، به ترتیب 6/18 و 1/9 درصد افزایش داد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of different application methods of plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on wheat growth in a saline soil

نویسندگان [English]

  • A. R. Tavasolee 1
  • A. Asgharzade 2
  • S. Zamani 3
چکیده [English]

In this research, different application methods of PGPR were evaluated on wheat productivity in a saline soil (EC=5 dS/m) under field conditions. Three strains of Azotobacter, Azospirillum and Pseudomonas bacteria mixed and formulated as PGPR treatment. The experiment was conducted in a factorial randomized block design for two years 2010-11 and 2011-12 in agriculture and natural resources research and education center of East Azarbaijan. The first factor was PGPR application methods in five levels (four PGPR using methods and no- PGPR  application) and the second factor was three levels of nitrogen fertilizer treatment (0, 70 and 100 percent of recommended rates of nitrogen). PGPR application methods involved inoculation of wheat seeds with bacteria in autumn sowing (seed treatment), implication of bacteria in spring through  irrigation water (fertigation), spraying plant leaves and shoots with bacterial suspension  in spring (foliar application) and the combination of those three methods. Combined analysis of data for two years showed that PGPR application methods and nitrogen fertilizer had significant effects on increasing grain yield and biomass production. Using PGPR in seed treatment, fertigation and foliar application methods comparing to control treatments (without PGPR) increased grain yield 45.5, 37.3 and 24.9 %, respectively. The 100 and 70 % of N fertilizer recommendation treatments increased grain production 18.6 and 9.1 % respectively more than control (without fertilizer) treatments. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rhizosphere Bacteria
  • seed treatment
  • Fertigation
  • Foliar application
  • Nitrogen fertilizer

مراجع

  1. بی­نام. 1392. آمارنامه کشاورزی. جلد اول: محصولات زراعی، سال زراعی 92-1391. انتشارات معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی.
  2. توسلی،‌ ع. و خسروی، ه. 1386. بررسی اثر جدایه‌های برتر ازتوباکتر بر روی عملکرد و ‏خصوصیات کمی و کیفی گندم در شرایط مزرعه در استان آذربایجان‌شرقی. مجموعه مقالات دهمین کنگرة ‏علوم خاک ایران، کرج.‏
  3. ‏حمیدی، آ.، و همکاران. 1386. تأثیر باکتری­های افزاینده رشد گیاه ‏PGPR‏ بر قابلیت جوانه زنی بذر، بنیه ‏گیاهچه و برخی ویژگیهای مرتبط ذرت. مجموعه مقالات دهمین کنگرة علوم خاک ایران، کرج.‏
  4. ‏‏ خاوازی، ک. 1388 . استفاده از باکتری­های سودوموناس تولید کننده سیدروفور برای افزایش عملکرد گندم. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی، نشریه شماره 1445، مؤسسه تحقیقات خاک و آّب.
  5. خاوازی، ک.، و همکاران. 1392. بررسی اثر بخشی کودهای زیستی Biofarm، Nitragin، Azotobacter و Nitroxin در زراعت گندم. گزارش نهایی طرح. ناشر موسسه تحقیقات خاک و آب.
  6. خسروی، ه.، توسلی، ع.، سدری، م.، ضیائیان، ع.، ذبیحی، ح. و منتظری، ع. 1393. تأثیر مایه­زنی جدایه­های بومی ازتوباکتر بر عملکرد و شاخص­های رشد گندم آبی در ایران. نشریه زیست شناسی خاک، جلد2، انتشارات موسسه تحقیقات خاک و آب.
  7. ریحانی تبار، ع. 1379 . بررسی جمعیت پسودوموناس­های فلورسنت در ریزوسفر گندم کشت شده درخاک­های زراعی استان تهران و تعیین پتانسیل آنها برای افزایش رشد گیاهان. پایاننامه کارشناسی ارشد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران.‎
  8. ملکی، ع.، بازدار، ع.، لطفی، ی. و طهماسبی، ا. 1389. اثر کود زیستی ازتوباکتر و سطوح مختلف کود نیتروژنه بر عملکرد و اجزای عملکرد در سه رقم گندم نان. مجله علمی پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی و علفهای هرز، سال چهارم، شماره 16 ، صفحه 121-132.
  9. ملکوتی، م. و غیبی، م. 1376. تعیین حد بحرانی عناصر غذایی محصولات استراتژیک و توصیه صحیح کودی در کشور. انتشارات نشر آموزش کشاورزی‎
  10. Ahmad, M., Zahir, Z.A., Asghar, H.N. and Asghar, M. 2011. Inducing salt tolerance in mung bean through coinoculation with rhizobia and plant-growth-promoting rhizobacteria containing 1- aminocyclopropane-1-carboxylate deaminase. Canadian Journal of Microbiology 57(7): 578-589.
  11. Ardakani, M., Mazaheri F. and Noormohammadi G.. 2000. Optimization of biofertilizer application by using of tow nitrogen stabilizer bacterians in wheat. Iranian Journal of Crop Sciences 4: 56-68. (In Persian).
  12. Das, A.C., Prasad, M., Shivay, Y.S. and Subha, K.M. 2004. Productivity and sustainability of cotton- wheat cropping system as influenced by urea, farmyard manure (FYM) and azotobacter. Journal of Agronomy and Crop Science 190 (5): 298-304.
  13. Das, A.C. and Saha D. 2000. Influence of diazotrophic inoculations on nitrogen of rice. Australian Journal of Soil Research 41(8): 1543-1554.
  14. Dobbelaere, S., Vanderleyden, J. and Okon, Y. 2003. Plant growth promoting effects of diazotrophs in the rhizosphere. CRC Critical Review in Plant Science 22:107-149.
  15. Germida, J. J. and Walley, F. L. 1996. Plant growth-promoting rhizobacteria alter rooting patterns and arbuscular mycorrhizal fungi colonization of field-grown spring wheat. Biology and Fertility of Soils 23, 113120.
  16. Gull, F. Y., Hafeez, I., Saleem, M. and Malik, K. A. 2004. Phosphorus uptake and growth promotion of chickpea by co-inoculation of mineral phosphate solubilizing bacteria and a mixed rhizobial culture. Australian Journal of Experimental Agriculture 44: 623-628.
  17. Hameeda, B., Harinib, G., Rupelab, O.P., Wanib, S.P., Reddya, G. 2008. Growth promotion of maize by phosphate solubilizing bacteria isolated from composts and macrofauna. Microbiological Research 163 :234—24.
  18. Jarak, M., Protio, R., Jankovio, S. and Colo, J. 2006. Response of wheat to Azotobacter-Actinomycet inoculation and nitrogen fertilizers. Romanian Agriculture Research. 23: 37-41.
  19. Jadhav, A.S., Shaikh, A.A., Nimbalkar, C.A. and Harinarayana, H.. 1987. Synergistic effects of bacterial fertilizers in economizing nitrogen use in pearl millet. Millets Newsletter 6:14-15.
  20. Kader, M.A., Main, M.H. and Hoque, M.S. 2002. Effects of Azotobacter inoculants on the yield and nitrogen uptake by wheat. Online Journal of Biological Sciences. 2(4): 259-261.
  21. Kennedy, I. R., Choudhury, A.T.M.A. and Kecske´s, M.L. 2004. Non-symbiotic bacterial diazotrophs in crop-farming systems: Can their potential for plant growth promotion be better exploited? Soil Biology and Biochemistry 36: 1229–1244.
  22. Kohler, J., Caravaca, F. and Roldán, A. 2010. An AM fungus and a PGPR intensify the adverse effects of salinity on the stability of rhizosphere soil aggregates of Lactuca sativa. Soil Biology and Biochemistry 42(3): 429-434.
  23. Loper L. E. and Schroth M. N. 1986. Influence of bacterial sources of Indole-3-acetic acid on root elongation of sugar beet. Phytopathology 76: 386-389.
  24. Noormohammadi, G., Siadat, A. and Kashan, A. 2002. Cereal crops Publication, Chamran University. PP: 45-48. (In Persian).
  25. Saravanakumar, D. and Samiyappan, R. 2007. ACC deaminase from Pseudomonas fluorescens mediated saline resistance in groundnut (Arachis hypogea) plants. Journal of Applied Microbiology 120: 1283-1292.
  26. Sharief, A.E., Mohamad, Z.A. and Salama, S.M. 1997. Evaluation of some sugar beet cultivars to NPK fertilizers and yield analysis. Journal Agriculture of Mansoura University 22(6): 1887- 1903.
  27. Singh, H. and Reddy, M. S. 2011. Effect of inoculation with phosphate solubilizing fungus on growth and nutrient uptake of wheat and maize plants fertilized with rock phosphate in alkaline soils. European Journal of Soil Biology 47: 30-34.
  28. Shaharoona, B., Arshad, N.M. and Zahir, M. 2008. Fertilizer-dependent efficiency of Pseudomonads for improving growth, yield, and nutrient use efficiency of wheat (Triticum aestivum L.). Applied Microbiology and Biotechnology 79147-55.
  29. Singh, R., Behl, R.K., Singh, K.P., Jain, P. and Narula, N. 2004. Performance and gene effects for wheat yield under inoculation of arbuscular mycorrhiza fungi and Azotobacter chroococcum. Haryana Agricultural University. Hisar, India. Plant Soil Environment 50(9): 409-415.
  30. Shrivastava, P. and Kumar, R. 2015. Soil salinity: A serious environmental issue and plant growth promoting bacteria as one of the tools for its alleviation. Saudi Journal of Biological Sciences, 22, 123-131.
  31. Whitelaw, M. A. 2000. Growth promotion of plants inoculated with phosphate solubilizing fungi. Advances in Agronomy 69: 99–151.
  32. Xia, L., Ding, X., Li, G. and Mei, R. 1990. Mechanism of PGPR. I. Influence on physiology, resistance, quality and yield of rapeseed. Agriculture Science Human. 106: 24-26.
  33. Upadhyay, S.K., Singh, J.S. and Singh, D.P. 2011. Exopolysaccharide-Producing plant growth-promoting rhizobacteria under salinity condition. Pedosphere 21(2): 214-222.
  34. Yadav, A.,  Gaur, I.,  Goel, N.,  Mitra, J.,  Saleem, B.,  Goswami, S., Paul P.K. and Upadhyaya. K.C. 2015. Rhizospheric Microbes are Excellent Plant Growth Promoters. Indian Journal Of Natural Sciences Vol.5 / Issue 30.
  35. Zaidi, A. 1999. Synergistic interactions of nitrogen fixing microorganisms with phosphate mobilizing microorganisms. PhD diss., Aligarh Muslim University.
زیست شناسی خاک
دوره 4، شماره 2
اسفند 1395
صفحه 189-202

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار